column . Europa
21/05/2024
Peter Hovens
Ik beluisterde van de week een podcast interview van De Correspondent met Caroline de Gruyter. Zij schrijft elke week een column over Europese aangelegenheden in NRC.
Op de vraag of Europa toe is aan een Europees leger antwoordde ze dat niemand het heeft over een Europees leger, omdat dit in een Europa van sterke natiestaten onhaalbaar is. En daarom werkt daar niemand aan.
Moeten we, omdat we inschatten dat iets onhaalbaar is, het er dan maar niet over hebben? Is het niet juist aan de journalistiek om het er dan juist wél over te hebben?
Ik maak me al een jaar of zes met enkele Europese medeburgers sterk voor een federaal Europa met de vereniging Federal Alliance of European Federalists.
Een slagvaardig Europa dat mondiaal een serieuze rol van betekenis speelt en dat tegelijkertijd een hoog democratisch gehalte heeft, kan mijns inziens alleen maar een federaal Europa zijn.
Terzijde: nee, een federaal Europa is geen superstaat.
De Europese Unie omvat 27 lidstaten, die met houtjes-touwtjes aan elkaar zijn geknoopt op basis van een onnavolgbaar verdrag met een heleboel opt-out’s (uitzonderingsbepalingen voor elke lidstaat over diverse onderwerpen). Met een Europees Parlement (waar we volgende maand voor naar de stembus gaan) dat volstrekt tandeloos is. Met de Europese Raad bestaande uit (niet allemaal democratisch gekozen) regeringsleiders als absolute machtsfactor. Bovendien wordt de soevereiniteit van de lidstaten geschonden.
Vergelijk dat eens met de positie van de federale Verenigde Staten van Amerika. Dat opereert als één politiek-bestuurlijke entiteit gedragen door 50 soevereine staten. Een hoog democratisch gehalte vanwege een door het volk gekozen congres en president. Met een heldere Grondwet die heilig is voor de Amerikanen en al vanaf 1789 de stabiele basis vormt met slechts zeven artikelen (en nadien 27 toegevoegde amendementen).
De VS hebben 350 miljoen inwoners, de lidstaten van de Europese Unie bij elkaar hebben 450 miljoen inwoners (voor de Brexit 517 miljoen). Dan zou de Europese Unie op grond van het aantal ingezeten toch de machtigste moeten zijn? Dat is bepaald niet het geval. Het verschil zit hem in het besturingssysteem: de federale VS opereren als één natie met een Grondwet als basis en de intergouvernementele EU als een optelsom van 27 natiestaten op basis van een verdrag.
Terzijde: nee, het federale stelsel in Amerika heeft niet geleid tot een
Donald Trump; dat is het gevolg van het kiessysteem bestaande uit een districten- gecombineerd met een meerderheidsstelsel.
Om onze federale boodschap kracht bij te zetten hebben we als FAEF met 70 betrokken deskundigen uit Europa en daarbuiten een Europese Grondwet ontworpen: zie The Making of the Constitution for ‘The Federated States of Europe, On the usefulness and necessity of a federal Europe’.
De eerdergenoemde Caroline de Gruyter, maar ook andere journalisten, hebben we een exemplaar gestuurd van deze ontwerp-Grondwet. Niemand, maar dan ook helemaal niemand heeft er in een dagblad of magazine enkele woorden aan gewijd.
Maar nu begrijp ik dat pas. De Europese leiders hebben geen belang bij een federaal Europa, omdat ze dan fors aan macht gaan inboeten. Daarom is het onhaalbaar en daarom voelen journalisten zich niet geroepen om erover te schrijven. Ze laten hun journalistieke oren hangen naar de machthebbers.
Ontluisterend!