welvaartsverdeling
korte versie
eerlijke verdeling welvaart is noodzaak en rechtvaardig
Als het basisinkomen wordt ingevoerd wordt dat probleem vanzelf opgelost. Zolang dat niet het geval is hebben zij recht op een “Welvaarts Verdelings Toeslag” (WVT).
Die WVT kan een heffing inhouden (voor de rijken) maar ook een toeslag (voor hen die onder het minimum of fatsoenlijk bestaansrecht komen).
WHD wil, zolang het basisinkomen niet is ingevoerd, een variabele toeslag/heffing invoeren waarbij het inkomen/vermogen van rijken wordt belast en verdeeld onder hen die van een minimum inkomen moeten bestaan.
middelgrote versie
Thomas Piketty
De econoom Thomas Piketty heeft in zijn recent verschenen boek “Kapitaal in de 21 eeuw” aangetoond dat het rendement op vermogen groter is dan de groei van de economie. Dit heeft tot gevolg dat rijken alleen maar rijken worden. Iets dat we al lang wisten maar nu wederom is onderbouwd. Ook stelt Piketty vast dat rijkdom macht betekent en door de sterke groei van de rijkdom trekt de bovenste 1% van de maatschappij zich op grond van rijkdom steeds meer macht naar zich toe.
Piketty concludeert dat groeiende ongelijkheid een gevaar voor de democratie betekent.
eerlijke verdeling welvaart is noodzaak en rechtvaardig
Vele problemen in onze samenleving zijn terug te voeren op armoede en onrecht. Aangetoond is dat criminaliteit voor een groot deel terug te voeren is op armoede, sociale achterstelling en gebrek aan scholing.
Willen we deze problemen aanpakken moet er een eerlijker verdeling komen van de welvaart die we als samenleving hebben opgebouwd.
Een eerlijke verdeling betekent dat (schat-) rijke mensen moeten gaan delen met hen die rond de armoedegrens leven. Rijkdom is vaak aan toevallige omstandigheden toe te schrijven, waar mensen geboren zijn, in welke sociale klasse en een kans die anderen toevallig niet hebben gekregen. Geboren met veel leerpotentie of met een handicap. Velen hebben geluk, velen hebben ongeluk. Maar toeval of geluk geeft nog geen recht op schrijnende ongelijkheid.
In Nederland kennen we het begrip modaal inkomen. We weten wat ieder mens nodig heeft om te leven, een (minimaal) fatsoenlijk bestaan te hebben. Die mensen die daar onder komen hebben volgens WDH recht op een toeslag. Als het basisinkomen wordt ingevoerd wordt dat probleem vanzelf opgelost. Zolang dat niet het geval is hebben zij recht op een “Welvaarts Verdelings Toeslag” (WVT).
Die WVT kan een heffing inhouden (voor de rijken) maar ook een toeslag (voor hen die onder het minimum of fatsoenlijk bestaansrecht komen).
Het systeem is dekkend, hetgeen wil zeggen er wordt zoveel WVT bij vermogenden geheven als nodig is. Deze belasting kost de schatkist dus geen geld. Deze WVT is wisselend, wordt jaarlijks vastgesteld aan de hand van het inkomen en vermogen boven een bepaalde grens enerzijds en de behoefte anderzijds.
WHD wil, zolang het basisinkomen niet is ingevoerd, een variabele toeslag/heffing invoeren waarbij het inkomen/vermogen van rijken wordt belast en verdeeld onder hen die van een minimum inkomen moeten bestaan.
uitgebreide versie
ruilrechtvaardigheid en verdelende rechtvaardigheid
Het principe, dat ieder particulier bedrijf zelf de hoogte zou mogen bepalen van de salarissen, lijkt op eerste gezicht een vanzelfsprekend uitgangspunt.
Nadere bestudering levert echter een aantal nuances op die een meer gereguleerd systeem rechtvaardigd.
Bij ruilrechtvaardigheid (wat partijen het waard vinden om iets te ruilen, betalen voor iets) speelt economische marktwerking een dominate rol.
Indien er een vrij en concurrerend ondernemend speelveld is, kan de marktwerking inderdaad een redelijke marktprijs (salaris) tot stand brengen.
Toch gaat in de meeste gevallen deze marktwerking, waarbij de “prijs” volledig tot stand komt door vraag en aanbod, niet op, omdat de maatschappelijke omstandigheden niet voor een gelijk speelveld of vereiste keuzevrijheid kunnen zorgen. Als iemand geopereerd moet worden bijvoorbeeld zal het salaris van de chirurg die daarvoor betaald moet worden een heel andere zijn dan in een situatie waarin de noodzaak niet aanwezig is. Marktwerking is er bovendien niet want de ziektekostenverzekeraar schrijft het ziekenhuis verplichtend voor waar de operatie plaats moet vinden. De keuze voor een andere chirurg is er niet en de noodzaak maakt iedere prijs acceptabel.
De verdelende rechtvaardigheid heeft te maken met een met een eerlijke verdeling van de beschikbare goederen of geld. Anders dan de grootverdieners ons voorhouden is het verwerven van een baan met een topsalaris vaak meer geluk dan wijsheid. Daar komt nog bij dat iedereen in een bedrijf heeft bijgedragen aan de winst die een bedrijf maakt. Echter, de magazijnmedewerker heeft niet de positie en dus macht om te beslissen over de verdeling van die winst. En dus zien we dat zij -de directeuren- die kunnen beslissen over de winsten, waaraan iedereen heeft bijgedragen, zichzelf buitensporige bonussen of salarissen toekennen. Daar ligt ook de rechtvaardiging om van overheidswege regulerend op te treden in de particuliere sector. Tenslotte heeft de samenleving al dan niet (kennelijk) teveel betaald voor het product.
IHD wil niet ingrijpen in het recht om winsten toe te kennen, maar wel in de eerlijke verdeling ervan, omdat nu eenmaal niet iedereen het geluk heeft erover te kunnen beslissen, maar er wel aan heeft meegewerkt.
Ieder particulier bedrijf heeft het recht over winsten en salarissen te beslissen wat het wil, als het maar eerlijk gebeurt en dat betekent: iedereen die daaraan heeft bijgedragen.
Topsalarissen of bonussen van tonnen tot miljoenen, zoals in de financiele sector worden toegekend, geschieden op basis van omzet-doelen of winsten. Dat is principieel onjuist omdat omzet, aantallen medewerkers, winst en dergelijke niets zegt over de zwaarte van de functie. Een bonus of topsalaris zou gerelateerd moeten zijn aan het oplossend vermogen van de manager of directeur en niet aan de functie zelf. Voor de functie zelf, het gezond houden of maken van de onderneming, wordt immers al het (top-)salaris betaald.
In de publieke- of semi publieke sector ligt die zaak natuurlijk volstrekt anders, omdat het daar om belastinggeld gaat.
Een scheve verdeling van welvaart en inkomen bevordert het ontstaan van wij-zij-denken, zegt de Britse hoogleraar Richard Wilkinson. Hij deed onderzoek naar de gevolgen van inkomensongelijkheid en publiceerde het boek “The spirit level”: Why greater equality makes societies stronger.
Het denken in wij-zij kun je verklaren uit het feit dat mensen zich in een samenleving met grote verschillen minder in elkaar kunnen inleven en banger zijn voor anderen. Wilkinson: “Juist omdat hun inkomens zo zeer verschillen, leven ze in heel andere werelden, is de afstand veel groter en de empathie veel kleiner.”
Thomas Piketty
De econoom Thomas Piketty heeft in zijn recent verschenen boek “Kapitaal in de 21 eeuw” aangetoond dat het rendement op vermogen groter is dan de groei van de economie. Dit heeft tot gevolg dat rijken alleen maar rijken worden. Iets dat we al lang wisten maar nu ook is onderbouwd. Ook stelt Piketty vast dat rijkdom macht betekent en door de sterke groei van de rijkdom trekt de bovenste 1% van de maatschappij zich op grond van rijkdom steeds meer macht naar zich toe.
Piketty concludeert dat groeiende ongelijkheid een gevaar voor de democratie betekent.
De econoom Gert Peersman verwoordt de conclusies van Piketty als volgt:
“Piketty heeft er geen probleem mee dat er mensen zijn die heel veel verdienen op basis van hun prestaties, of we het nu over voetballers of managers hebben. Maar zodra ze rijk zijn, worden ze alsmaar rijker – ook zonder nog iets te doen – en blijft de ongelijkheid maar toenemen. Dát is wat ons naar de 19de eeuw terugkatapulteert: ook de kinderen van Lionel Messi zullen voor de rest van hun leven niet hoeven werken en alsmaar rijker worden.”
eerlijke verdeling welvaart is noodzaak en rechtvaardig
Vele problemen in onze samenleving zijn terug te voeren op armoede en onrecht. Aangetoond is dat criminaliteit voor een groot deel terug te voeren is op armoede, sociale achterstelling en gebrek aan scholing.
Willen we deze problemen aanpakken moet er een eerlijker verdeling komen van de welvaart die we als samenleving hebben opgebouwd.
Een eerlijke verdeling betekent dat (schat-) rijke mensen moeten gaan delen met hen die rond de armoedegrens leven. Rijkdom is overwegend aan toevallige omstandigheden toe te schrijven, waar mensen geboren zijn, in welke sociale klasse en een kans die anderen toevallig niet hebben gekregen. Geboren met veel leerpotentie of met een handicap. Velen hebben geluk, velen hebben ongeluk. Maar toeval of geluk geeft nog geen recht op schrijnende ongelijkheid.
Welvaarts Verdelings Toeslag
In Nederland kennen we het begrip modaal inkomen. We weten wat ieder mens nodig heeft om te leven, een (minimaal) fatsoenlijk bestaan te hebben. Die mensen die daar onder komen hebben volgens WDH recht op een toeslag. Als het basisinkomen wordt ingevoerd wordt dat probleem vanzelf opgelost. Zolang dat niet het geval is hebben zij recht op een “Welvaarts Verdelings Toeslag” (WVT).
Die WVT kan een heffing inhouden (voor de rijken) maar ook een toeslag (voor hen die onder het minimum of fatsoenlijk bestaansrecht komen).
Het systeem is dekkend, hetgeen wil zeggen er wordt zoveel WVT bij vermogenden geheven als nodig is. Deze belasting kost de schatkist dus geen geld. Deze WVT is wisselend, wordt jaarlijks vastgesteld aan de hand van het inkomen en vermogen boven een bepaalde grens enerzijds en de behoefte anderzijds.
WHD wil, zolang het basisinkomen niet is ingevoerd, een variabele toeslag/heffing invoeren waarbij het inkomen/vermogen van rijken wordt belast en verdeeld onder hen die van een minimum inkomen moeten bestaan.
STANDPUNTEN / VERSCHILLEN PER PARTIJ (Welvaartsverdeling)
VVD
- geen standpunt; (We hoeven niets te verdelen want in Nederland bestaat geen armoede. Als je rijk wilt worden moet je harder werken.)
CDA
- geen standpunt;
PVV
- geen standpunt;
D66
- geen standpunt;
GroenLinks
- belasting op vermogen;
PvdA
- een nieuwe progressieve vermogens(winst)belasting voor grote vermogens;
- schenkingsvrijstelling van een ton voor het eigen huis afschaffen;
- vermogensongelijkheid tegengaan door ontwijkingsmogelijkheden bij erfenissen (zoals bij de bedrijfsopvolgingsregeling) aanpakken;
SP
- toptarief invoeren;
- vermogens- en een vermogenswinstbelasting invoeren;
- De rijkste huishoudens met meer dan een miljoen aan vermogen, gaan iets meer bijdragen. Geldt ook voor de grote beleggers die, deels onbelast, grote winsten op de beurs halen.
WHD
- invoeren Welvaarts Verdelings Toeslag *) (rechtstreekse overheveling superrijken naar armen);
- top-IB tarief invoeren;
- vermogensbelasting invoeren;
*) zolang basisinkomen niet volledig is ingevoerd
Michiel Steenman
Wim Lanfermeijer ik dacht even hè, dat klinkt sympathiek. Wat meer langs de lijnen van Willem Drees sr, Jan Marijnissen en Hans Spekman hopelijk. Totdat ik las waar jullie allemaal een mening over hebben, het eenzijdige stukje over vermogensbelasting was nogal tendentieus en gaat voorbij aan het feit dat heel erg lang en terecht sparen en vermogen opbouwen deugden waren. Het gaat ook voorbij aan het feit dat belasting op inkomen uit vermogen simpel gesteld de box 3 belasting wordt geheven over vermogen wat bij de totstandkoming al belast werd: inkomstenbelasting, erfbelasting, vennootschapsbelasting enz. Het gaat ook voorbij aan het feit dat lieden die box 3 belasting moeten betalen bijna altijd al heel veel euro’s aan belasting betalen of betaald hebben. Gek genoeg zijn dat ook vaak lieden die maatschappelijk ook op andere manieren hebben bijgedragen aan de maatschappij door ondernemerschap en d.m.v. het creëren van werkgelegenheid en het voorzien in een behoefte. In vergelijk, het marginale maatschappelijke nut van de 500ste medewerker op communicatie op een ministerie in Den Haag valt daarbij in het niet. Een programma met wat minder afgunst, haat en nijd zou pas echt verfrissend en beter zijn. Het is maar een gedachte…
Reply
Wim Lanfermeijer
Michiel Steenman Dank Michiel voor je reactie. Als denktank stellen wij meedenken zeer op prijs. Misschien is het goed op te merken dat wij aan geen enkel punt ‘vast’ zitten. Sociaal & Groen is geen politieke partij en wij zijn verre van dogmatisch. Er komen steeds nieuwe mensen bij en dat betekent dat eerdere zienswijzen weer ter discussie staan. We praten er dan over en regelmatige passen we standpunten aan.
Reply
Michiel Steenman
Wim Lanfermeijer goed te horen (uitstekend antwoord) 👏
Reply
Wim Lanfermeijer
Michiel Steenman Nu de inhoud. Het vermeende ‘tendentieuze’ verklaar je niet nader dus ik weet niet waar je op doelt. Je zegt dat we – kort gezegd – voorbij gaan aan cumulatieve belastingheffing. Belasting betalen over vermogen of inkomen waar al belasting over is betaald. In rechts-populistische kringen is dit een algemeen standpunt, maar zoals altijd, er klopt niet veel van of het mist een grondslag. De opvatting dat cumulatieve belastingheffing onterecht is, klinkt intuïtief logisch, maar er zijn verschillende argumenten om hiertegen in te brengen:
1. Belasting over verschillende belastbare voorzieningen/feiten of goederen.
Elke belasting wordt geheven over een ander belastbaar feit.
Loonbelasting wordt geheven over het inkomen dat je verdient.
Accijns is een verbruiksbelasting en wordt geheven bij de aanschaf van bepaalde goederen, zoals benzine.
2. Het verschil tussen algemene en specifieke belastingen
Belastingen dienen verschillende doelen:
Loonbelasting draagt bij aan algemene overheidsuitgaven (zoals zorg en infrastructuur).
Accijns heeft vaak een sturend karakter, bijvoorbeeld om brandstofverbruik te ontmoedigen of milieuschade te compenseren.
Michiel Steenman Hondenbelasting wordt betaald van inkomen waarover loonbelasting is betaald, maar het hebben van een hond is weer een specifieke ‘aanschaf’ die de gemeenschap ten laste komt (schoonmaakdiensten, speciale poepveldjes, speciale vuilnisbakken met plastic). En zo kunnen we nog wel even doorgaan.
3. Cumulatieve belastingheffing is onvermijdelijk in een breed belastingstelsel
In een moderne economie is het praktisch onmogelijk om dubbele of meervoudige belasting volledig te vermijden. Je hebt er wel bezwaar tegen, maar je komt niet met een oplossing. Als het door jouw genoemde bezwaar zouden doorvoeren, is iedere staat morgen failliet.
4. Belastingheffing is een verdelingsvraagstuk. Je hebt bezwaar tegen ons vermogensbelastingvoorstel (in zekere zin bestaat dat al alleen over het rendement) maar we zullen de rijkdom toch moeten verdelen. Ook daar rep je met geen woord over.
Kortom, wij gaan nergens aan voorbij. Wel laat je oplossingen, een rechtvaardig verdelingsmodel en het belasten van goederen en diensten naar eigen keuze van de burgers, volledig buiten beeld.