column
18/11/2024
Jos de Keijzer
‘Dit is geen racisme’, zei Schoof na het nachtelijk kabinetsberaad als gevolg van het opstappen van staatssecretaris Nora Achahbar.
‘Dit is geen racisme’, herhaalde Schoof nog geen minuut later.
En toen weer: ‘Dit is geen racisme’.
En hup, nog een keer: ‘Dit is geen racisme.’
Hij verwees naar de harde woorden die door zekere bewindslieden waren gebruikt om de Marokkanen die betrokken waren geweest bij de rellen rondom de Maccabi-wedstrijd in Amsterdam te karakteriseren.
Wat die woorden precies waren, is vooralsnog onduidelijk. Wel weten we alvast keer vier dat het ‘geen racisme is’.
Iemand schreef in een sociale mediapost: ‘Dit is het nieuwe racisme, wanneer je racisme ontkent.’ Ik moest een beetje lachen, want dát is nu precies racisme.
De racist is meestal niet degene die zegt: Ik haat zwarten. Dat is ook racisme, maar is door zijn ‘wit-zwart’-denken lekker duidelijk. Nee, racisme is juist subtieler.
In Amerika is ook vrijwel niemand racist als je ze het vraagt, maar ondertussen zitten er onevenredig veel zwarten in de gevangenis. Zo’n 13% van de Amerikaanse bevolking is zwart, maar in de penitentiaire instellingen in het land is dat percentage 40! Oeps.
Maar ze zijn tegen racisme!
En dat is dus racisme.
Toen ik in 2009 naar de VS vertrok om daar te studeren, was iedereen in mijn voornamelijk witte klas antiracist. Er waren af en toe heftige discussies. Ik kon er geen grip op krijgen. Als iedereen dan tegen racisme is en zo ontzettend van goede wil is, waarom is racisme dan zo’n groot probleem?
Mijn kwartje viel twee jaar later. Mijn ogen gingen open voor het wit privilege dat ik als witte buitenlander onbewust genoot. Ik had meer rechten dan zwarten die er geboren zijn.
Het leerde me drie dingen:
(1) Het is voor iemand die geen slachtoffer van racisme is heel moeilijk om racisme te zien.
(2) Racisme zit niet in wat iemand vindt, maar in wat iemand onbewust denkt.
(3) Racisme is niet zomaar individueel; het zit in het systeem.
Het gevolg is dat niemand er verantwoordelijkheid voor hoeft te nemen. Racisme is een ideologische bril die zonder dat je het doorhebt, normaliseert wat niet normaal is.
Voorbeeld? Op mijn school in de VS hadden ze een diversiteitscommissie in het leven geroepen om racisme tegen te gaan. Daar zaten alleen niet-witte mensen in en de voorzitter was een niet-witte professor. Alles ging goed zolang ze in een hoekje gingen vergaderen. Maar toen die commissie diversiteitstraining ging geven aan witte leerlingen, was het hek van de dam. Boos dat ze werden. ‘Hoe durven ze ons racisten noemen?’
Er kwam dus geen verandering op gang.
Op dezelfde manier waren het natuurlijk geen racistische uitingen waarom Achahbar opstapte. Bovendien, we hebben niks tegen Marokkanen. Hun integratie, dát is het probleem. En dat ze moslim zijn.
En dat, beste mensen, is hoe racisme werkt.