Sociaal & Groen wil ook miljarden voor een sociale energietransitie

 

transitievergoeding voor iedereen

 

Analisten, commentatoren en journalisten zijn het erover eens: de omvang van de miljarden die Rutte IV wil uitgeven zijn ongekend astronomisch. Alleen al in extra fondsen wordt 75 miljard gestopt.

Sommige doelen ondersteunt Sociaal & Groen: gratis kinderopvang voor bijna alle ouders, de basisbeurs terug voor alle studenten en vooral veel geld om het klimaat- en het stikstofprobleem aan te pakken.

Uit de doorrekening van het Klimaatakkoord van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB), blijkt dat bij de energietransitie de zwakste schouders relatief de zwaarste lasten dragen. Er dreigt een vicieuze cirkel te ontstaan: wie geen geld heeft voor verregaande verduurzaming van zijn woning, betaalt een hogere energierekening en heeft daarna dus nog minder middelen om te verduurzamen.

Erasmus-econoom Bas Jacobs noemde het beleid ‘nogal onverstandig’, VU-economieprofessor Pieter Gautier concludeerde dat vooral eigenaren van vrijstaande oude villa’s profiteren van deze maatregel en ING-hoofdeconoom Marieke Blom zei tegen de NOS dat ‘95 procent van het geld gaat waar het niet naar toe moet’. Voormalig staatssecretaris Dilan Yesilgöz van Economische Zaken en Klimaat had aangekondigd dat maar liefst zo’n vierhonderd euro wordt uitgetrokken per huishouden om de energiebelasting – en daarmee de stijgende energierekening – af te toppen in de strijd tegen de exploderende energieprijzen, goed voor 2.7 miljard euro in totaal. Daarnaast had ze nog een fooi over om het structurele probleem aan te pakken: voor de isolatie van huizen had het kabinet slechts 150 miljoen gereserveerd.

plakbandoplossingen

In Nederland kampen 550.000 huishoudens (zeven procent van het totaal) met ‘energiearmoede’ berichtte TNO in september en die 400 euro kan deze groep door acute betalingsproblemen heen helpen. Maar die 93 procent van de Nederlandse huishoudens had in meer en mindere mate wel zonder die vierhonderd euro gekund, en die miljarden die dit kost hadden we beter kunnen reserveren om het structurele probleem aan te pakken: slecht geïsoleerde huizen en de ombouw naar energiezuinige infrastructuur in huishoudens met lage inkomens.

Want die structurele problemen zijn aanzienlijk. Van alle huishoudens leeft 48 procent in een slecht geïsoleerd huis maar kan daar zelf niets aan veranderen: óf ze hebben het geld niet voor de verbouwing óf wonen in een huurhuis. Van de energiearmen woont 85 procent in een slecht geïsoleerd huurhuis, de andere vijftien procent heeft wel een eigen huis maar niet de middelen. Natuurlijk zijn deze mensen blij met die vierhonderd euro, maar ze blijven met deze ingreep in de nabije toekomst even afhankelijk van de grillen van de energiemarkt en de huisbaas.

Het specifieke probleem van ‘energiearmoede’ los je niet op met generieke maatregelen, zei TNO-onderzoeker Peter Mulder al tegen De Groene Amsterdammer begin oktober, dat is ‘een pleister plakken op de wond zonder dat je iets aan de oorzaak doet’. Om in dezelfde metafoor te blijven: de huidige maatregel kan zelfs zout in de wond strooien, want die 2.7 miljard aan helikoptergeld riskeert de prikkel bij huiseigenaren en verhuurders weg te nemen om aan het isoleren te slaan, waarschuwen de economen. Een belangrijke pijler in de Nederlandse energietransitie.

 

Het voorstel voor een sociale energietransitie van Sociaal & Groen zorgt voor een aanzienlijke lastenverlichting, een regeling die voordelig is voor zowel huurders als woningeigenaren, een versnelde vergroening en een financieel instrument voor investeringen in duurzame energie. 

 

Een groot deel van de mensen die moeite heeft om rond te komen, woont in een sociale huurwoning. Met name aan de onderkant van de koopmarkt zijn er problemen. Dat geldt voor zowel huur- als koopwoningen; mensen die in verkochte huurwoningen wonen. Die kiezen voor stabiele hypotheeklasten, maar houden geen of onvoldoende rekening met kosten voor de energietransitie. Zo is er ook geen financiële ruimte voor energetische maatregelen en blijven ze zitten met een hoge energierekening terwijl de kapitaalkrachtigen ‘0 op de meter’ kunnen realiseren. Deze groep mensen vormt een belemmering in de transitie naar aardgasvrije wijken. Zij komen moeilijk rond, dus ze hebben zeker geen geld om tienduizenden euro’s in hun woning te steken om die aardgasvrij te maken. Wat dat betreft is het makkelijker om de energietransitie door te komen in een sociale huurwoning, als de woningcorporatie investeert in de verduurzaming van die woningen.

Als het nieuwe kabinet met miljarden smijt, is het onverteerbaar dat mensen met lage inkomens niet geholpen worden en zij die genoeg geld hebben door ombouw naar ‘0 op de meter’ uiteindelijk geen energiekosten meer hebben. Dit is voor Sociaal & Groen onaanvaardbaar en daarom pleit Sociaal & Groen voor een fonds waarbij woningen van mensen met lage inkomens worden geholpen met de kosten voor de transitie.

Daarnaast heeft dit investeren voor de overheid ook voordelen. In de eerste plaats biedt het werkgelegenheid. Ten tweede worden woningen comfortabeler, voelen mensen minder druk en hebben ze een zorg minder, wordt er minder (fossiele) energie verbruikt, wordt er daarmee bijgedragen de energiedoelen, hoeft er minder gas te worden opgepompt in Groningen en worden we minder afhankelijk van de megalomane spelletjes van Poetin.

Sociaal & Groen stelt een sociale energietransitie voor:

1) per woontype-wijk ontvangt een te vormen transitie-bewonerscoöperatie (TBC) overheidsgelden die uitsluitend aangewend mogen worden voor isolatie en energieneutrale transitie;

2) zowel huurders als woningeigenaren kunnen aanspraak maken op de aanpassingen, afhankelijk van de hoogte van het inkomen;

3) de bouwtechnische aanpassingen blijven eigendom van de TBC; de bewoners krijgen lagere of geen energielasten;

4) de bouwtechnische aanpassingen worden uitgevoerd door gecertificeerde bedrijven en voorgeschreven materialen;

5) Bij verkoop van de woning kan de nieuwe koper de vooraf vastgestelde tegenwaarde van de aanpassingen kopen; de opbrengst gaat terug naar de TBC;

6) Verhuurders kunnen/mogen t.g.v. kwaliteitsverbetering geen huur verhogen; de technische aanpassingen blijven immers eigendom van de TBC. Verhuurders kunnen de tegenwaarde van de TBC kopen, maar mogen de huur alleen dan in verhouding en redelijkerwijs verhogen als er sprake is van ‘0 op de meter’ met een jaarlijks maximum van 30% van de totaal bespaarde energiekosten (ongeveer de afschrijvingstermijn van 30 jaar); deze maximale 30% ‘huurverhoging’ wordt eveneens betaald aan de TBC indien de verhuurder de ombouwkosten niet overneemt;

7) Gedurende vijf jaar na ingang van de regeling kunnen eigenaren die geen gebruik (willen) maken van de (financiële) voorziening van een TBC de kosten fiscaal aftrekken (IB respectievelijk Vpb). Indien in vijf jaar geen aanpassing naar energieneutrale ombouw heeft plaatsgevonden vervalt de aftrekbaarheid en wordt de OZB met 50% verhoogd; deze verhoging komt ten goede aan alle TBC’s in de betreffende gemeente.

8) Een batig saldo van de TBC kan worden aangewend in energie-duurzame (groene) projecten ;

Voor zowel huurders als eigenaren met lage/modale inkomens betekent dit een aanzienlijke lastenverlichting en voor hogere inkomens is het fiscaal aantrekkelijk.

 

sociale energietransitie