progressieve vliegtaks

korte versie

Sociaal & Groen wil de ongelijkheid in het vervoersbeleid t.a.v. vliegbelasting aanpakken en is daarom voorstander van een progressieve vliegtaks, in lijn met het principe van draagkracht en ‘de vervuiler betaalt’. Vliegtickets zijn nu veel te goedkoop in verhouding tot de negatieve milieu-effecten van vliegverkeer. Daarom wil Sociaal & Groen dat de schade door vliegverkeer voortaan in de prijs van vliegtickets verwerkt. Van de belastingvoordelen voor het vliegverkeer willen we ook af.

middelgrote versie

Het probleem
 
Bij elke verbranding van koolstofhoudende verbindingen wordt CO2 uitgestoten – van vulkaanuitbarstingen tot de barbecue in je tuin.
Het gehalte door de mens uitgestoten CO2 stijgt al een tijdlang exponentieel, waardoor de natuurlijke ecosystemen van de aarde in onbalans raken.
CO2 van fossiele brandstoffen als olie en aardgas hoort van nature niet thuis in de dampkring. Daarom stijgt het gehalte CO2 in de dampkring als we bijvoorbeeld aardolie uit de grond halen en verbranden.
Ons gigantische energieverbruik is er dan ook de voornaamste oorzaak van dat de wereldwijde temperatuur stijgt.

De auto en de industrie zijn het meest vervuilend. Het vliegtuig is samen met het scheepvaartverkeer vervolgens ook grote vervuilers. Per vakantie is vliegen de grote uitstoter en brengt naast milieuvervuiling (fijnstof) ook en geluidsoverlast met zich mee. Het aantal passagiers blijft groeien, omdat vliegtickets worden verkocht zonder dat de maatschappelijke en milieukosten in de prijs zijn verdisconteerd. Dit gaat ten koste van klimaat, luchtkwaliteit én van gezondheid en levenskwaliteit van omwonenden.

Het rapport ‘Elite Status: Global inequalities in flying?’ toont aan dat een relatief groot deel van de vluchten wordt gevlogen door een klein deel van de bevolking uit de hogere inkomensgroepen. In Nederland neemt bijvoorbeeld 8% van de bevolking 42% van de vluchten voor zijn rekening. Er kan een significant onderscheidt worden gemaakt in de passagiers: zij die een keer op vakantie gaan en de vermogenden en zakenmensen die veelvuldig vliegen.

Oneerlijke concurrentie, geen marktconforme tarieven

De luchtvaart is vrijgesteld voor de kosten voor milieuvervuiling. Vliegtickets goedkoop omdat ze zijn vrijgesteld van BTW en kerosine (vliegtuigbrandstof) is vrijgesteld van accijns. Ook krijgen regionale luchthavens en airliners veel subsidie van de overheid om ze draaiende te laten houden. Dit alles maakt het lastig voor schoner vervoer om met de luchtvaart te concurreren.
De regels rond de luchtvaart zijn nu opgesteld om de sector maximaal te kunnen laten groeien, met het neoliberale idee dat concurrentie zorgt voor het beste aanbod. Sociaal & Groen gaat in haar voorstellen daarentegen altijd uit van het maatschappelijk belang. Het milieu is met ongebreidelde groei niet gediend.

In een internationaal luchtvaartverdrag uit 1944 is vastgelegd dat vliegtuigbrandstof en bunkerolie voor schepen is gevrijwaard van belastingen. De afspraken zijn ooit gemaakt omdat de commerciële luchtvaart in meerdere rechtsgebieden opereert, elk met zijn eigen belastingregime.
Vliegtickets vallen dus onder het 0%-tarief. Dit betekent dat er geen BTW hoeft worden te betaald. Wel betaalt de klant luchthavenbelasting voor vliegtickets.
Dat over vliegtickets geen BTW wordt geheven komt voort uit het feit dat er heel vaak tussen twee verschillende landen wordt gevlogen. Zeker binnen Nederland wordt nauwelijks van Amsterdam naar Maastricht gevlogen. Daarvoor zijn de afstanden te klein.

beleid regering

Eerder bestond er al een soortgelijke vliegbelasting van 1 juli 2008 tot 1 juli 2009. De vliegbelasting bedroeg toen €11,25 bij vliegreizen binnen de Europese Unie of tot 2500 kilometer, daarboven bedroeg het tarief €45 (bedragen uit 2008; niet gecorrigeerd voor inflatie). De belastingmaatregel was geldig voor passagiers die vertrokken vanuit Nederland. De vliegtaks stuitte toendertijd op verzet van Nederlandse luchthavens (vooral Schiphol) en reisorganisaties, wat leidde tot de afschaffing ervan in 2009.
Sinds 1 januari 2021 geldt een vliegbelasting voor alle passagiers die vertrekken vanaf een Nederlandse luchthaven. Luchthavens brengen per passagier die vanaf een Nederlandse luchthaven vertrekt, de belasting aan de luchtvaartmaatschappij in rekening. De vliegbelasting is € 7,845 per persoon per vlucht.

voorstel Sociaal & Groen

Sociaal & Groen staat voor het principe dat de vervuiler betaalt. Daardoor zullen bijvoorbeeld snelle en schone treinen een eerlijke kans krijgen. We willen korte vluchten fiscaal ontmoedigen waarvoor de trein een goed alternatief is. We willen niet nog meer overheidsgeld verspillen aan luchthavens die niet levensvatbaar zijn.

Sociaal & Groen wil combinatietarieven. In de eerste plaats moet er normaal BTW worden geheven op tickets (1). Dat zou als een vlaktaks gezien kunnen worden, aangezien iedereen deze betaalt die vliegt. Bovendien is het in lijn met de reistickets van overige reisalternatieven, zoals de trein.
Een voorstel voor een eerlijker belasting is een progressieve veelvliegerstaks. Met een Nederlandse (nog beter: Europese) progressieve vliegtaks ontmoedigen we veelvliegers (2).
Het argument van de regering tegen een frequent flyer tax is weliswaar juist (de administratie), maar de voordelen zijn doorslaggevend. In deze tijd van automatisering waarbij vluchten online worden geboekt kan het geen onoverkomelijk probleem opleveren een koppeling te leggen per boeking met bijvoorbeeld de belastingdienst die de frequentie per jaar registreert.
Daarnaast vinden we dat er op Europees niveau accijns op kerosine geheven moet worden (3) en btw op een vliegticket (4). De luchtvaart moet verplicht en wettelijk afdwingbaar geluidsoverlast en uitstoot van stikstof en (ultra) fijnstof verminderen (5) en voldoen aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs.
Een veelvliegerstaks is een eerlijkere manier om vliegverkeer te belasten dan alleen een vlakke vliegtaks, omdat daarmee grotere vervuilers meer gaan betalen.
Het Climate Change Committee en de Citizens’ Assembly van het VK, vinden dat een veelvliegerstaks een goed idee is.
Volgens een bericht van Milieudefensie (23 juli 2020) levert een slim vervoersbeleid 9 miljoen ton CO2 besparing op.

Verder zou er een extra toeslag moeten komen op korte vluchten, zodat alternatief vervoer aantrekkelijker wordt (6). Tenslotte moeten privéjets extra belast worden (7).