ons voedsel . schoon en duurzaam
nieuw WHD voorstel: de vlees- en suikertaks
PBL en Milieucentraal stellen dat vlees 40 en zuivel 20 procent veroorzaken van de klimaatbelasting door voedselconsumptie. Vlees en zuivel belasten ook het milieu sterk door onder andere de uitstoot van stikstof en fijnstof en door ruimte- en watergebruik. Suiker belast de gezondheid ernstig. Ook het rapport van het klimaatbureau van de VN (IPCC) bepleitte een radicaal andere landbouw om de opwarming van de aarde te beperken. Tenslotte zorgt de veehouderij volgens een PBL-rapport uit 2009 voor 30 procent van het mondiale verlies aan biodiversiteit; volgens het WNF veroorzaakte de voedselconsumptie in zijn geheel, met vlees als belangrijkste factor, zelfs een verlies van 60 procent.
Ook goed voor gezondheid
Er is dan ook alle reden om juist vlees en zuivel duurder te maken: de vlees- en suikertaks. Tegelijk kunnen boeren extra beloond worden voor duurzamere productie en kan verse groente en fruit goedkoper worden door de btw te verlagen van negen naar vijf procent, het toegestane EU-minimum. Het mooie is dat het goedkoper maken van groenten en duurder maken van zuivel en vlees ook goed nieuws is voor de volksgezondheid, zeker als je ook gelijk suiker aanpakt. De zorgkosten dreigen te stijgen met jaarlijks vier miljard euro, mede door ons ongezonde voedselpatroon. De huidige te hoge vleesconsumptie verhoogt het risico op diverse soorten kanker en hart- en vaatziekten, en juist die ziekten dragen bij aan almaar stijgende zorgkosten.
In 2018 is in Amsterdam met steun van Vereniging Arts en Leefstijl, Vegetariërsbond, Dierencoalitie, Transitie Coalitie Voedsel, Triodos Foundation, Climate Neutral Group en Eosta de TAPP Coalitie opgericht (True Animal Protein Price). Die roept de overheid op om via prijsmaatregelen te bewerkstelligen dat de consumptie van dierlijke eiwitten uit vlees en zuivel verschuift naar die van plantaardige eiwitten uit bijvoorbeeld bonen, erwten, noten en linzen. Goed voor de gezondheid, voor het milieu én voor de dieren. In juni vestigden zich ook Urgenda, Natuur en Milieu, Wakker Dier, Dierenbescherming, Greenpeace en Oxfam Novib zich achter deze boodschap. Deze groep pleit er ook voor dat de echte prijs van vlees en zuivel wordt doorberekend naar de consument, dus inclusief de kosten voor de maatschappelijke schade van de vlees- en zuivelproductie.
Mocht Nederland deze vleestaks invoeren, dan is dat een wereldprimeur. Vorig jaar at de Nederlander 39 kilo vlees. In de jaren vijftig was dat 17 kilo. Gelukkig zijn er nu perfecte alternatieven.
Milieukosten opnemen in vleesprijzen
WHD heeft reeds als programmapunt dat alle kosten, gerelateerd aan de productiemiddelen, in het product verdisconteerd moeten worden. Dit beleid sluit dus naadloos daarop aan.
Begonnen kan worden met een eenvoudige belasting van twee tot vier euro per kilo vlees voor slachterijen en vleesimporteurs (of voor supermarkten, slagers en horecabedrijven). Hierdoor wordt vlees 15 tot 50 procent duurder en daalt de consumptie met meer dan 20 procent. Na verloop van tijd kan een prijsdifferentiatie en -verhoging plaatsvinden, waarbij soorten kipproducten belast blijft met twee euro per kilo, maar rood- en bewerkt vlees in prijs stijgt met vier of vijf euro per kilo in 2030, zodat dan alle milieukosten zijn opgenomen in de vleesprijzen.
Dat geld moet niet de schatkist in: het moet gebruikt worden om de boeren te helpen en mensen die het minder breed hebben te compenseren.
suikertaks
Zo’n duurzaamheidsbijdrage op vlees kan ook gecombineerd worden met een suikertaks of een algemene taks op ongezond voedsel. Gezonder voedsel zou met de opbrengsten gesubsidieerd moeten worden, zodat burgers niet opdraaien voor hogere prijzen van de boodschappen. De opbrengst van de duurzaamheidsbijdrage op vlees bedraagt bij invoering circa een miljard euro en rond 2030 twee miljard euro. De helft hiervan kan gebruikt worden voor compensatie van lagere inkomens en/of het goedkoper maken van groente via de lagere btw van vijf procent. Daarnaast kan met de opbrengst vegetarisch voedsel zwaar gesubsidieerd worden, zodanig dat mensen met de laagste inkomens per saldo minder kwijt zijn aan ‘vlees’.
De andere helft kan gebruikt worden voor de verduurzaming van de Nederlandse veehouderij. Landbouwbrancheorganisatie LTO-Nederland zei dat zij het Klimaatakkoord alleen tekent als er 350 miljoen euro per jaar komt voor wat zij ziet als onrendabele klimaatmaatregelen in de landbouw. De vleestaks kan het bedrag inbrengen dat de landbouw nog zoekt, plus meer.
WHD: vlees en suiker duur, vegetarisch spotgoedkoop.
WHD wil de opbrengst gebruiken voor het goedkoper maken van verse groenten en fruit (door de btw daarop te verlagen) en voor tegemoetkoming aan de veehouderij, die maatregelen moeten nemen op het gebied van klimaat en milieu, natuur en landschap, en dierenwelzijn en een forse subsidie op vegetarisch voedsel.
Pier Vellinga: verhoog de prijs van vlees en zuivel
Ook hoogleraar Klimaatverandering Pier Vellinga stelt dat de prijs van vlees omhoog moet: “Als je vlees duurder maakt, gaat de consumptie wat naar beneden, de boeren krijgen het beter en wij worden gezonder”, (dr Kelder en Co). Ook Pier Vellinga is betrokken bij het initiatief vanuit de belangenorganisaties (TAPP-coalitie).
“We hebben in Nederland goedkoop vlees, maar dat komt omdat de helft van de kosten wordt betaald door de belastingbetaler, door de waterschappen, of het gaat ten koste van de bomen op de wereld”, zegt Vellinga. Hij doelt dus op kosten die nu niet door de vleeseter worden betaald maar door de hele maatschappij.
Ik ben een uitgesproken voorstander van zowel een vlees- als een suikertaks. De vleestaks dient ten minste drie ‘goede hoofddoelen’, milieu, dierenwelzijn en volksgezondheid; de suikertaks dient ‘slechts’ de volksgezondheid. In de slipstream van deze doelen zou nog wel wat extra ruimte kunnen ontstaan voor een beter besef van onze voetafdruk.
Het argument dat mensen met lagere inkomens noodzakelijkerwijs minder vlees zullen gaan consumeren, vind ik van ondergeschikt belang. Net zoals het gegeven dat rechtvaardige prijsverhogingen van vliegtickets bij minder bedeelden onvermijdelijk tot minder vliegbewegingen naar zonbestemmingen zal leiden. De al eerder genoemde ‘goede doelen’ zijn urgenter wat mij betreft.
In ons voorstel hoeven mensen met lage inkomens niet minder vlees te eten, tenzij je ‘echt vlees’ bedoelt. In ons voorstel gaan vegetarische producten -waaronder inmiddels uitstekende vleesvervangende – fors in prijs omlaag. Er is dus eigenlijk sprake van een win-win situatie: dieren, milieu en volksgezondheid. Het is eigenlijk onbegrijpelijk dat heel het parlement dat al niet veel eerder heeft gedaan en er geen meerderheid te vinden is. Maar goed, we hebben nu WHD.
Ik ben heel sterk vóór een suikertaks. Engeland heeft al laten zien hoe goed dat werkt. Voor frisdrankfabrikanten wordt het dan financieel aantrekkelijker om minder suiker in hun frisdrank te doen.
Een vleestaks werkt, ben ik bang, anders. Mensen die het zich nu kunnen veroorloven om scharrelvlees te kopen, bij een paar maal per week vlees eten, kunnen zich dan alleen nog de kiloknallers veroorloven.
Het verschil:
– de suikertaks werkt via fabrikanten (sauzen, kant-en-klaar maaltijden, hartige snacks, alles). Er komt dan dus minder suiker in *alles*.
– de vleestaks loopt via individuele burgers. Die kiezen dan *nog* meer het goedkoopste vlees.
Sylvia, Ik begrijp je veronderstelling, dat met een -forse- verhoging van de vleesproducten, men over zou schakelen op kiloknallers. Ik zou de cijfers wel eens willen zien van de scharrelvleesgebruikers, ik schat in -als ik kijk naar welke bevolkingsgroep 7 keer vlees eet per week- dat dit niet substantieel is. Maar los daarvan, waarom zou de kiloknaller buiten de taks moeten vallen? De prijs van vlees gaat fors omhoog, dus ook de kiloknaller. Je hebt gelijk dat de niet-kiloknaller dan in verhouding duur wordt, maar daar staat juist tegenover dat de inmiddels uitstekende vleesvervangers gehalveerd kunnen worden of nog lager. Dus als de prijs een rol speelt, zoals je terecht stelt, dan zou die groep toch juist vatbaar moeten zijn voor goedkoop “vlees”?
Natuurlijk zouden de kiloknallers niet buiten de taks vallen, maar ook dan blijven ze goedkoper dan “goed” vlees.
De vleestaks werkt anders dan de suikertaks, is mijn stelling.
De vleestaks werkt in de richting van een hoger percentage “kiloknalvlees”. En dat is ongewenst.
Dit is alleen geen no-brainer voor iemand uit de vlees-/zuivelindustrie. En voor liberale “zelfreguleerderds”.
ook mensen uit de industrie Kurt zouden hun verantwoordelijkheid t.o.v. onze wereld moeten nemen. Bovendien evolueert de tijd. Een goed ondernemer ontwikkelt en innoveert mee.