mensenrechten . zorg
bekijk hier de podcast Abortus
middelgrote versie
Baas in eigen buik
Een rode draad door het gehele Sociaal & Groen-programma is het zelfbeschikkingsrecht en het onaantastbare recht op lichamelijke integriteit. Dit betekent dat niemand zonder toestemming aan iemand anders lichaam mag komen. Dit recht, dat ook is vastgelegd in de Grondwet, biedt mensen bescherming tegen ongewenste (medische) ingrepen aan hun lichaam. Ook beschermt het mensen tegen bijvoorbeeld marteling, dwangvoeding en andere vernederende behandelingen.
Het recht op lichamelijke integriteit kan soms doorbroken worden als daar een belangrijke medische reden voor is, zoals reanimatie bij iemand met een hartstilstand.
In het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (2000) is in artikel 3 de lichamelijke (en geestelijke) integriteit opgenomen.
Het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld (Istanbul-Conventie, 2011) bepaalt in artikel 36 dat er instemming van de betrokken personen nodig is om seks te hebben, anders is er sprake van seksueel geweld. Artikel 35 verbiedt algemene vormen van fysiek geweld tegen iedereen (zoals huiselijk geweld, genoemd in andere artikelen). Artikel 38 verbiedt vrouwelijke genitale verminking en artikel 39 bepaalt dat abortus of sterilisatie niet op een vrouw mag worden uitgevoerd zonder dat ze daar eerst geïnformeerde toestemming voor geeft.
Strafrecht
Sociaal & Groen acht bovenstaand grondwettelijk en internationaal recht in strijd met abortus in het Nederlands strafrecht. Het zelfbeschikkingsrecht en te mogen beslissen over het eigen lichaam kan nooit in het strafrecht staan. Sociaal & Groen wil daarom abortus uit het strafrecht. Zwanger worden is geen misdaad, dus ontzwangeren ook niet.
Huisarts centraal
Bijna zestig procent van de vrouwen die voor abortus kiezen gaat eerst naar de eigen huisarts. Deze huisarts moet de vrouwen nu nog doorverwijzen naar een abortuskliniek voor het voorschrijven van de abortuspil of een curettage.
Sociaal & Groen vindt dat de abortuspil bij de huisarts de keuze en vrijheid voor vrouwen vergroot en de abortuszorg verbetert. Vrouwen zijn dan niet langer gedwongen naar een abortuskliniek of ziekenhuis te gaan, maar kunnen dan naar hun vertrouwde huisarts in de buurt.
Voor het verkrijgen van de abortuspil bij de huisarts gelden alle huidige waarborgen en zorgvuldigheidseisen zoals
die gelden voor abortusklinieken. Zo mag bijvoorbeeld de pil alleen in de eerste negen weken van de zwangerschap worden verstrekt.
Een bezoek aan de eigen huisarts is voor sommige vrouwen fysiek en emotioneel veel minder belastend. Wanneer een vrouw de keuze maakt een zwangerschap af te breken is het heel belangrijk dat ze goede zorg krijgt. Het Sociaal & Groen-voorstel houdt vast aan de hoge kwaliteit van abortuszorg in Nederland én verruimt van de keuzevrijheid voor vrouwen. De abortuspil bij de huisarts is daarom een stap vooruit voor alle vrouwen.
Verplichte bedenktijd
Nadat een vrouw voor zichzelf zoveel bedenktijd heeft genomen als ze wil en haar beslissing neemt, geldt nog een wettelijke bedenktijd. De huidige verplichte bedenktijd van vijf dagen moeten we schrapen.
In de eerste plaats zijn er geen aanwijzingen dat deze bedenktijd – ooit een compromis met religieuze partijen die eigenlijk tegen abortus zijn – een positieve bijdrage levert aan het emotionele proces van de vrouw.
In de tweede plaats is het onnodig badinerend en betuttelend. Het legt slechts een ongezonde emotionele druk van buiten op een toch al ingrijpende beslissing en moeilijke periode. Die periode hoeven we niet te verlengen. De vrouw en de huisarts zijn samen zeer goed in staat om medische beslissingen te nemen. Dat gebeurt immers ook bij legio andere medische beslissingen.
Overtijdpil en abortuspil
De overtijdpil kan door de huisarts worden voorgeschreven en is een medicijn dat wordt ingenomen om te voorkomen dat de vrouw, wanneer ze overtijd is, zwanger wordt.
De pil kan tot twee weken na de menstruatie ingenomen worden, en is bedoeld voor vrouwen die in een tussenperiode zitten: voorbij de morning-afterpilperiode, maar wanneer een abortus nog niet mogelijk is.
Sociaal & Groen steunt het initiatiefwetsvoorstel dat regelt dat de abortuspil voortaan ook door de huisarts verstrekt mag worden. Voorheen konden vrouwen deze pil alleen bij een abortuskliniek of in het ziekenhuis krijgen. Er zit geen logica in een verbod om huisartsen deze pillen voor te laten schrijven. Inmiddels hoeven vrouwen door een gerechtelijke uitspraak niet te wachten tot zij eventueel naar een abortuskliniek kunnen, want de huisarts mag nu de overtijdpil uitschrijven.
Na 24 weken
In Nederland ligt de grens voor zwangerschapsafbreking op 24 weken, terwijl die in andere Europese landen onder strikte omstandigheden ook na 24 weken ligt. Te denken valt aan een medische vaststelling na de 24 weken waarbij de arts de overtuiging heeft gekregen dat de ongeborene een aandoening (of een combinatie van aandoeningen) heeft die van zodanige aard is dat na de geboorte wordt afgezien van een medische behandeling. Een geval waarbij naar heersend medisch inzicht voortgaan met de zwangerschap zinloos is. Er mag geen redelijke twijfel bestaan over de diagnose en de daarop gebaseerde prognose; de arts moet de overtuiging hebben dat bij de ongeborene sprake is van een actueel of te voorzien uitzichtloos lijden.
Onder strikte voorwaarden zijn er medische redenen aanwezig om ook na 24 weken abortus toe te staan, zodat vrouwen niet uit hoeven te wijken naar bijvoorbeeld België, zoals nu gebeurt.
SheDecides en EU
Sociaal & Groen steunt ‘SheDecides’ die internationaal veilige toegang tot reproductieve zorg steunt. Ook moeten we alle voorstellen op EU-niveau invoeren.
S&M310322
STANDPUNTEN / VERSCHILLEN PER PARTIJ (abortus)
VVD
In Europa: Onduidelijk. Wordt niet genoemd in verkiezingsprogramma.
In Nederland: Voor behoud van de regelgeving.
- Reden voor de abortus moet niet uitmaken voor of je er toegang tot hebt;
- Overtijdspil mag beschikbaar worden bij de huisarts;
- Schrappen van de beraadtermijn voor abortus;
- abortuspil beschikbaar maken bij de huisarts;
Bijzonderheden Europa: VVD’er Hans van Balen, voorzitter van de Europese VVD Fractie, schreef in 2018 dat West-Europa niet de ‘morele’ les moet leren aan Oost-Europa, dus lijkt erop dat ze er voor zijn dat iedere lidstaat dit zelf bepaalt.
D66
In Europa: Onduidelijk of ze beleid willen gericht op de lidstaten. Wordt niet genoemd in het verkiezingsprogramma.
- In Nederland: 24 weken grens blijft gehandhaafd;
- Voor het afschaffen van de wettelijke bedenktijd van 5 dagen;
- De overtijdbehandeling moet uit de abortuswet (en dus uit het wetboek van strafrecht), en de toegang tot medicamenteuze abortus toegankelijker;
- Abortuswet veranderen door Abortuspil bij huisarts beschikbaar maken;
- Abortus uit strafrecht halen;
- Blijven vergoeden;
- Intimidatie bij abortusklinieken aanpakken.
PVV
In Europa: Onduidelijk, niet genoemd in A4’tje (‘het verkiezingsprogramma’).
Oude ‘A4’tje’:
- Voor inperking van de huidige regelgeving;
- In Nederland: De regelgeving inperking en toegang moeilijker maken, door o.a. de wettelijk periode waarop abortus mag korter te maken;
Nieuw: Geen standpunt meer in verkiezingsprogramma.
CDA
In Europa: Onduidelijk of ze beleid willen gericht op de lidstaten.
In het Europees verkiezingsprogramma wordt abortus niet genoemd.
In Nederland:
- voorstander van de huidige regelgeving;
- tegen verruiming daarvan;
- wettelijk verplichte 5 dagen bedenktijd moeten blijven;
- abortus moet in het Wetboek van Strafrecht blijven;
- embryo heeft ook recht op bescherming (wat dat precies inhoudt is onduidelijk).
PvdA
In Europa: Onduidelijk of ze beleid willen gericht op de lidstaten.
In Nederland:
- gericht op goede voorlichting en laagdrempelige toegang tot anticonceptie;
- overtijdspil moet verkrijgbaar worden bij de huisarts;
- abortuspil bij de huisarts beschikbaar stellen;
- verwijderen uit Wetboek van Strafrecht;
GroenLinks
In Europa: Onduidelijk of GL beleid wil gericht op de lidstaten.
- EU ontwikkelingsprogramma’s die veilige abortus mogelijk maken financieren.
In Nederland:
- 24 weken grens blijft gehandhaafd;
- voor het afschaffen van de wettelijke bedenktijd van 5 dagen;
- de overtijdbehandeling moet uit de abortuswet (uit wetboek van strafrecht);
- overtijdspil moet beschikbaar zijn bij de huisarts;
- abortus uit strafrecht halen;
- abortuspil beschikbaar maken bij huisarts;
- anticonceptie in het basispakket;
- toegankelijke hulpverlening;
- optreden tegen demonstranten bij abortusklinieken;
SP
In Europa: Onduidelijk of SP beleid willen gericht op de lidstaten. Wordt niet genoemd in verkiezingsprogramma.
oud programma: In Nederland: Voor behoud van de regelgeving zoals die nu is.
- behoud 5 dagen bedenktijd;
- overtijdspil moet niet beschikbaar worden via de apotheek.
Onduidelijk of huisarts dit wel mag voorschrijven volgens de SP.
In het Europees verkiezingsprogramma wordt abortus niet genoemd.
Nieuw programma: Geen standpunt in verkiezingsprogramma.
PvdD
Oud: Voor legale toegang tot abortus
In Europa: Onduidelijk of ze beleid willen gericht op de lidstaten. PvdD wil dat in het beleid t.o.v. ontwikkelingslanden aandacht is voor het doorbreken van het taboe op abortus.
In Nederland: Voorstander van de huidige regelgeving en dus tegen verruiming daarvan.
Nieuwe programma: Geen standpunt in verkiezingsprogramma.
Volt
In Nederland en Europa:
- voor garantie op de handhaving van vrouwenrechten;
- maak bij wet vrije abortus tot het einde van het 1e trimester mogelijk;
- gratis voorbehoedsmiddelen in heel Europa beschikbaar;
SGP/ChristenUnie
Beide partijen willen dat abortus illegaal wordt.
Sociaal & Groen
Europa en Nederland:
- recht op zelfbeschikkingsrecht lichaam opnemen in wet;
- abortus uit het Wetboek van Strafrecht halen;
- verplichte bedenktijd afschaffen; (24 weken blijft);
- abortuspil beschikbaar maken bij de huisarts;
- hard optreden tegen intimiderende demonstranten bij abortusklinieken;
- anticonceptie in het basispakket;
- overtijd- en abortuspil in basispakket;
- onder strikte voorwaarden ook abortus na 24 weken mogelijk;