Burgertop Amersfoort

De gemeente Amersfoort heeft o.a. gekozen voor het burgertop-model als een van de vele vormen die er bestaan bij burgerparticipatie.

Het burgertop-model (Amersfoort noemt dat stadsgesprek, terwijl de hele gemeente betrokken is) is het G1000-model: een grote groep willekeurige (gelote) burgers komt bij elkaar om te praten over dingen die in de stad leven en om adviezen te geven.

Dit burgertop-model is bepaald niet nieuw en de uitslagen en ervaringen zijn uiteenlopend van succes tot mislukking. Er tekent zich en beeld af dat aanvankelijke succesvolle toppen uiteindelijk toch tot een mislukking leiden. In de literatuur wordt verwezen naar het Gele Hesjes-beraad dat de Franse president Macron organiseerde. Zeer succesvol in participatie, volkswoede over het resultaat.
Het probleem schuilt in de volledige vrijblijvendheid en de daaruit voortvloeiende teleurstelling en zelfs boosheid bij de deelnemers-burgers.

Op woensdag acht februari j.l. kwamen ongeveer 120 Amersfoortse burgers bijeen in het Oude Magazijn aan de Soesterweg. De gemeente deed de belofte dat zij met de adviezen en suggesties ‘aan de slag gaat’. Die belofte wordt altijd gedaan – de meest gebruikte opmerking is ‘we nemen het mee’ – maar het wordt veel later pas duidelijk wat de werkelijke waarde is van die burgerinbreng. Noch de burgemeester, noch enige wethouder heeft daarover iets te vertellen. Ook zij moeten voorstellen aan de raad ter goedkeuring voorleggen. Het primaat ligt namelijk bij de gemeenteraad.

Het probleem is dat de burger in de veronderstelling verkeert dat zijn/haar stem er ook echt toe doet, dat hij/zij wat te vertellen heeft. Er zijn te veel voorbeelden uit het verleden waar dit tot een totaal verziekte verhouding heeft geleid tussen de burger en de (lokale) overheid. Burgers die veel verder gingen of betrokken werden in (gemeentelijke) plannen, daar zelfs werkgroepen voor hebben opgericht en jaren aan een project hebben gewerkt. Uiteindelijk besliste de gemeenteraad iets heel anders, zoals bijvoorbeeld in Bergen (NH) of Rotterdam. Maar er zijn legio van dit soort voorbeelden. De betrokken wethouder verweerde zich achteraf door te stellen dat hij nooit heeft beloofd dat datgene wat de burgers willen ook wordt uitgevoerd.

Het dilemma voor de gemeente is dat als zij van tevoren glashelder aangeeft dat deze vorm van burgerparticipatie slechts een vrijblijvend advies is en de raad dat onder enige belemmering van tafel kan vegen – hetgeen overal constant gebeurt –  de animo onder de burgers om te participeren sterk afneemt. Dat niet helder maken vooraf of de indruk wekken dat de mening van de burger daadwerkelijke invloed heeft, levert achteraf teleurstelling en zelfs weerstand onder de burgers op als dat niet gebeurt.

Ook de door de gemeente loting-methode is onbevredigend, omdat het willekeur inhoudt en de betrokken inwoner uitsluit.

In de volksvertegenwoordigingen vertegenwoordigen politici een politieke partij; in de Burgerkamer/Derde Kamer vertegenwoordigen de burgers zichzelf.

Vanwege deze ervaringen en nog een aantal andere is Sociaal & Groen daarom voorstander van een ander model – de Burgerkamer – die als permanent orgaan naast de raad en het college zelfstandig functioneert en wel echte invloed heeft.

De onafhankelijke denktank Sociaal & Groen heeft de verantwoordelijke CDA-wethouder Ben van Koningsveld (burgerparticipatie) aangeboden de ervaring die zij hebben opgedaan in gesprekken met vele colleges in het land te delen zodat Amersfoort daar hun voordeel mee kan doen en hun burgerparticipatie kan verbeteren, toekomstbestendig kan maken. De gemeente heeft dat aanbod afgewezen.

Uit die ervaringen blijkt dat gemeenten overtuigd zijn van hun eigen modellen en grote moeite hebben met het uit handen geven van de regie.

Wil je deelnemen in het Burgerkamer Amersfoort burgerinitiatief? Neem contact op via het contactformulier.

foto: De Stad Amersfoort